Eyleen Goh drejton një fermë nga kuverta e sipërme e një parkimi makinash në Singapor.
Dhe ky nuk është një operacion i vogël – ai furnizon shitësit me pakicë aty pranë me deri në 400 kg perime në ditë, thotë ajo.
“Singapori është mjaft i vogël, por ne kemi shumë parkingje. Është thuajse ëndrra të kemi ferma [këtu] për të përmbushur nevojat e banorëve në komunitet,” thotë ajo.
Të paktën një duzinë prej këtyre fermave në çati tani kanë mbirë në të gjithë qytetin e Azisë Juglindore.
Qeveria filloi dhënien me qira të parcelave të pazakonta në vitin 2020 si pjesë e planeve të saj për të rritur prodhimin vendas të ushqimit. Vendi me 5.5 milionë banorë importon aktualisht më shumë se 90% të ushqimit të tij.
Por hapësira në këtë komb ishull me popullsi të dendur është e pakët dhe kjo do të thotë se toka nuk është e lirë. Singapori ka disa nga pronat më të shtrenjta në botë.
Një fermer i tha BBC-së se kostoja e lartë e parcelës së tij të parë të parkimit do të thoshte se ai duhej të hiqte dorë nga ajo dhe të transferohej në një vend më të lirë.
Kur BBC News vizitoi fermën e zonjës Goh, e cila është rreth e treta e madhësisë së një fushe futbolli, operacionet ishin në lëvizje të plotë.
Punëtorët po zgjidhnin, shkurtonin dhe paketonin choy shuma, një perime me gjethe jeshile e përdorur në gatimin kinez.
Ndërkohë, në anën tjetër të objektit, një punonjës tjetër ishte i zënë me rivënien e fidanëve.
“Ne po korrim çdo ditë. Në varësi të perimeve që po rritim, mund të variojë nga 100 kg në 200 kg në 400 kg në ditë, "thotë zonja Goh.
Ajo thotë se fillimi i fermës kushtoi rreth 1 milion dollarë (719,920 dollarë; 597,720 £), me shumë nga paratë që shpenzohen në pajisje për të ndihmuar në përshpejtimin e korrjes.
Edhe pse ka marrë disa subvencione, zonja Goh thotë se biznesi i saj nuk është ende fitimprurës.
Ajo ka 10 punonjës dhe paguan një qira prej rreth 90,000 dollarë në vit për hapësirën dhe një vend tjetër parkimi, i cili është ende duke u ngritur.
"Periudha jonë e vendosjes ndodhi gjatë pandemisë Covid, kështu që logjistika ishte shumë më e shtrenjtë dhe mori një kohë më të gjatë," shpjegon zonja Goh.
“Për më tepër, ky ishte tenderi i parë i parkimit në çati i dhënë [nga qeveria] kështu që procesi ishte shumë i ri për të gjithë,” shton ajo.
Fermerët në tavanë të Singaporit po gjejnë gjithashtu mënyra të tjera për të fituar para.
Nicholas Goh, i cili nuk është i lidhur me zonjën Goh, thotë se ai ka arritur të sjellë një fitim duke u ngarkuar njerëzve një tarifë mujore për të korrur perime në fermën e tij urbane.
Ai thotë se ideja është veçanërisht e popullarizuar me familjet që jetojnë aty pranë pasi “është një lloj qasjeje e komunitetit, sesa një qasje komerciale”.
Megjithatë, një tjetër fermer urban, Mark Lee, thotë se kostot e larta e kanë shtyrë atë të transferohet në një ndërtesë industriale që kërkon një qira "të papërfillshme" dmth.
“Perimet në fund të fundit janë vetëm perime. Mund ta merrni me cilësinë më të freskët dhe më të mirë, por ka kufizime se sa do të paguani. Këtu nuk po flasim për tartufin,” thotë zoti Lee.
'Çështja ekzistenciale'
Fermat në çati nuk janë e vetmja mënyrë se si Singapori synon të rrisë sasinë e ushqimit që rritet.
Shumica e prodhimeve vendase të vendit vijnë nga objektet e teknologjisë së lartë që subvencionohen shumë nga qeveria. Ajo kishte 238 ferma të licencuara në vitin 2020, sipas shifrave zyrtare.
Disa nga fermat janë tashmë fitimprurëse dhe mund të zgjerojnë prodhimin e tyre për të rritur fitimet, thotë Agjencia e Ushqimit e Singaporit (SFA).
“Siguria ushqimore është një çështje ekzistenciale për Singaporin. Si një qytet-shtet i vogël i lidhur globalisht me burime të kufizuara, Singapori është i prekshëm ndaj goditjeve të jashtme dhe ndërprerjeve të furnizimit, "tha një zëdhënës i SFA për BBC News.
“Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme që ne vazhdimisht të ndërmarrim hapa për të siguruar burimet tona thelbësore,” shton zëdhënësi.
Në fillim të këtij viti, çështja e sigurisë ushqimore erdhi në fokus të mprehtë në Singapor kur disa vende të rajonit ndaluan ose kufizuan eksportet e ushqimeve kryesore.
Qeveritë e varura nga importet u përpoqën të mbronin furnizimet e tyre ushqimore pasi lufta në Ukrainë dhe pandemia rritën koston e gjithçkaje, nga ushqimet bazë deri te nafta e papërpunuar.
Deri në vitin 2030, Singapori synon të prodhojë 30% të ushqimit që konsumon vetë – më shumë se trefishi i sasisë aktuale.
Profesori William Chen i Universitetit Teknologjik Nanyang të Singaporit thotë se duhet të ofrohet më shumë mbështetje për fermat urbane.
"Ka masa të tilla si grantet e produktivitetit nga SFA dhe tregjet e rregullta të fermerëve për të inkurajuar konsumatorët të blejnë më shumë prodhime vendase," thotë Prof Chen, i cili është drejtor i programit të shkencës dhe teknologjisë ushqimore të universitetit.
“Ndoshta ndihma e fermerëve vendas për të adoptuar teknologji të thjeshta… mund të konsiderohet,” thotë ai.
Megjithatë, Sonia Akter, një asistente profesore në Shkollën e Politikave Publike Lee Kuan Yew, beson se kostot e larta operative ka të ngjarë të mbeten një sfidë e madhe për fermerët urbanë.
“Singapori po ofron shumë subvencione dhe mbështetje financiare për sipërmarrësit që punojnë në këtë hapësirë,” thotë ajo.
“Çështja është nëse këto ferma do të jenë në gjendje të funksionojnë dhe të jenë të qëndrueshme tregtare kur mbështetja e qeverisë të ndalojë së rrjedhuri”.
Mbrapsht në një çati të rrethuar nga blloqe kullash në mes të shtrirjes urbane të Singaporit, zonja Goh mund të duket një botë larg bujqësisë tradicionale.
Megjithatë, ajo i bën jehonë ndjenjave të brezave të fermerëve që kanë dalë para saj: “Dorëzimi nuk është një opsion. Sa më sfiduese të jetë, aq më shpërblyese do të jetë.”
Një Burim: Annabelle Liang – BBC News